Stel je voor dat je een inbreker bent, maar dan eentje met goede bedoelingen. Je zoekt naar zwakke plekken in een huis om de eigenaar te waarschuwen, zodat hij ze kan repareren. Dat is precies wat ethical hackers doen, maar dan met computers en netwerken. In deze blog neem ik je mee in hun wereld en laat ik zien waarom hun werk zo belangrijk is.

Download hier een pdf van deze blog

Wat is ethisch hacken?

Ethisch hacken, ook wel ethical hacking genoemd, betekent dat je dezelfde methoden gebruikt als ‘echte’ hackers, maar dan met toestemming én goede bedoelingen. Het doel? Zwakke plekken in systemen opsporen en helpen ze beter te beveiligen. Als je weet waar de risico’s zitten, kun je namelijk voorkomen dat echte hackers daar misbruik van maken. Organisaties schakelen vaak ethische hackers in om te testen hoe sterk hun beveiliging is. Op die manier blijven persoonlijke gegevens veilig en zorg je ervoor dat systemen niet zomaar platgelegd kunnen worden.

Profiel ethisch hacker

Een goede ethische hacker heeft niet alleen veel technische kennis, maar houdt zich ook aan een strikte gedragscode. Ze houden zich aan afspraken, werken netjes volgens de regels en delen geen gevoelige informatie die ze tijdens hun werk tegenkomen. Door hun werk helpen ze te voorkomen dat echte hackers gevoelige bedrijfsgegevens stelen of netwerken platleggen.

Verschillende typen hackers

Hackers hebben vaak een slechte reputatie, maar niet alle hackers zijn de slechteriken die je in films ziet. Ze worden vaak ingedeeld in drie types, die ze ‘hoeden’ noemen (net als in oude westernfilms waarin de helden witte hoeden dragen en de schurken zwarte):

• Black hat hackers: Dit zijn de echte kwaadwillenden. Ze dringen zonder toestemming systemen binnen, stelen gegevens of richten schade aan.

• White hat hackers: Dit zijn de ‘good guys’. Met toestemming hacken zij systemen om beveiligingslekken op te sporen en organisaties te helpen zichzelf te beschermen. Dit zijn de ethische hackers.
• Gray hat hackers: Deze groep zit er een beetje tussenin en is een mix van goed en kwaad. Soms helpen ze, soms overtreden ze de regels.

Hoe proberen hackers binnen te komen?

Hackers hebben verschillende manieren om toegang te krijgen tot systemen of gegevens. Als je snapt hoe ze te werk gaan, kun je nadenken over hoe je je systemen en gegevens hier beter tegen kunt beschermen. Hier zijn een paar veelvoorkomende typen aanvallen:

• Passieve aanvallen: Hierbij luistert een hacker stiekem mee met dataverkeer zonder iets te verstoren. Denk bijvoorbeeld aan iemand die een onbeveiligd wifi-netwerk gebruikt om gegevens af te luisteren.
• Actieve aanvallen: Dit is een stuk agressiever. De hacker probeert direct schade aan te richten, zoals het platleggen van een systeem met een DDoS-aanval.
• Insider aanvallen: Dit komt van binnenuit, door iemand die in een organisatie werkt. Soms heeft die persoon slechte bedoelingen of wil die wraak nemen, en gebruikt z’n toegang om schade aan te richten.
• Distributie-aanvallen: Hierbij manipuleren hackers hardware of software voordat deze wordt gebruikt. Een bekend voorbeeld is de SolarWinds-aanval, waarbij hackers schadelijke code verstopten in een software-update.

De Cyber Kill Chain: hoe hackers te werk gaan

Om te begrijpen hoe hackers te werk gaan, gebruiken beveiligingsexperts vaak het ‘Cyber Kill Chain’-model. Dit model beschrijft de stappen van een cyberaanval. Hieronder een simpele uitleg:

1. Informatie verzamelen (Reconnaissance): De hacker begint met het onderzoeken van het doelwit. Ze zoeken naar zwakke plekken in de beveiliging of andere nuttige info.
2. Aanvalsmiddelen maken (Weaponization): Op basis van wat ze gevonden hebben, maken hackers malware of andere tools om die zwakke plekken uit te buiten.
3. Afleveren (Delivery): Nu sturen ze die kwaadaardige software naar het doelwit, bijvoorbeeld via een phishingmail of een geïnfecteerde website.
4. Toegang krijgen (Exploitation): De hacker gebruikt de kwetsbaarheid om toegang te krijgen tot het systeem.
5. Installeren (Installation): Om hun toegang te behouden, installeren ze malware (bijvoorbeeld ransomware) of een achterdeurtje. Zo kunnen ze later makkelijk terugkomen.
6. Controle overnemen (Command and Control): Op dit punt kan de hacker op afstand het systeem besturen.
7. Schade aanrichten (Action on Objectives): Hier gaat het om waar de hacker echt voor kwam, zoals het stelen van gegevens, platleggen van systemen of andere schade aanrichten.

Door deze stappen te begrijpen, kun je als organisatie sneller ingrijpen. Hoe eerder je een aanval herkent, hoe beter je jezelf kunt verdedigen.

Wat kun je als gemeente doen op dit vlak?

Niet elke organisatie heeft een ethical hacker in dienst, maar er zijn genoeg andere stappen die je als gemeente kunt nemen om je beveiliging op dit vlak te verbeteren en je weerbaarder te maken tegen cyberdreigingen. Hier een paar praktische tips:

1. Werk samen met specialisten: Laat penetratietesten en kwetsbaarhedenscans uitvoeren door experts. Zij helpen je de zwakke plekken in je systemen op te sporen.
2. Maak gebruik van Managed Security Services: Overweeg een Managed Security Service Provider (MSSP) die 24/7 je IT-omgeving monitort en hulp biedt bij aanvallen.
3. Zet in op bewustwording: Organiseer trainingen en sessies voor medewerkers om veel voorkomende aanvallen, zoals phishing, te herkennen.
4. Zorg voor een Incident Response Plan (IRP): Zorg dat je een duidelijk plan hebt voor wat er moet gebeuren bij een beveiligingsincident. Oefen dit plan ook regelmatig, zodat iedereen weet wat van hen verwacht wordt in een crisis. Hoe je een IRP opstelt lees je in onze eerdere blog ‘Wat te doen bij een beveiligingsincident?’.
5. Segmenteer je netwerk: Door je netwerk op te delen, voorkom je dat een aanval zich door je hele infrastructuur verspreidt. Dit beperkt de schade.
6. Doe regelmatig kwetsbaarhedenscans: Laat je systemen periodiek controleren op risico’s. Zo kun je problemen vroeg opsporen en aanpakken.
7. Organiseer een hackevent: Laat ethisch hackers je ICT-systemen onder de loep nemen, zoals gemeente Den Haag doet met het evenement ‘Hâck The Hague’. Hiermee kun je kwetsbaarheden opsporen en ‘fixen’ en de veiligheid van je IT-systemen verbeteren.

Conclusie

Informatieveiligheid is niet alleen een technische kwestie, maar ook een kwestie van samenwerken en goed voorbereid zijn. Ethisch hacken is een krachtig hulpmiddel in de strijd tegen cybercriminaliteit. Door te denken zoals hackers en hun technieken te gebruiken voor goede doeleinden, kunnen we onze systemen veiliger maken en gevoelige gegevens beter beschermen.

Meer informatie of hulp nodig?

Heb je na het lezen van deze blog vragen of hulp nodig binnen jouw gemeente op dit vlak? IB&P helpt je graag. Hoewel we zelf geen pentesten uitvoeren, kunnen we jouw organisatie wel begeleiden bij een dergelijk traject Kijk op deze pagina om te zien wat IB&P voor jou kan betekenen of neem direct contact met ons om te zien wat IB&P voor jou kan betekenen.