Skip to main content

Onterecht gebruik van toestemming

Dat voor de verwerking van persoonsgegevens altijd toestemming nodig is, is een groot misverstand. Als je een goede reden hebt om persoonsgegevens te verwerken, dan is daar waarschijnlijk al een andere (betere) grondslag voor. Je leest er alles over in dit opiniestuk

Een veel gemaakte fout rondom de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is dat voor de verwerking van persoonsgegevens altijd toestemming nodig is. Om persoonsgegevens te mogen verwerken heb je een grondslag nodig. In normaal Nederlands betekent dit dat je een juridisch onderbouwde reden moet hebben om dit te mogen doen. De AVG biedt meerdere grondslagen, waar toestemming er slechts een van is. Voordat we dieper ingaan op toestemming, bekijken we eerst welke grondslagen de AVG biedt.

In artikel 6 lid 1 van de AVG worden de zes mogelijk grondslagen genoemd. Dit zijn:

  1. a) Toestemming: De betrokkene geeft in alle vrijheid expliciete toestemming. Je doet bijvoorbeeld mee aan een consumentenonderzoek, waarbij je akkoord gaat met het registeren van jouw contactgegevens.
  2. b) Uitvoering van overeenkomst: Het is voor de verwerker noodzakelijk om persoonsgegevens te verwerken, zodat kan worden voldaan aan een overeenkomst die de betrokkene heeft met een derde partij. Een overeenkomst is de acceptatie van een aanbod. Deze grondslag geldt bijvoorbeeld voor een online webshop waar jij een boek bestelt (aanbod: het boek, de acceptatie: de bestelling), maar ook voor de koeriersdienst die het boek vervolgens bij jou thuis bezorgt.
  3. c) Wettelijke verplichting: De wet zegt dat de verwerker verplicht is om bepaalde persoonsgegevens te verwerken. Zo is de Nederlandse gemeente waarin jij woont, wettelijk verplicht om te registeren dat jij daar woont.
  4. d) Bescherming vitale belangen: Iemands gegevens worden worden verwerkt voor het beschermen van zijn of haar vitale belangen. Met andere woorden, als jij bijvoorbeed in kritieke toestand naar het ziekenhuis wordt afgevoerd, dan mag medisch personeel jouw medische gegevens inzien als zij dat nodig achten om jouw leven te kunnen redden.
  5. e) Algemeen belang: De verwerker moet deze gegevens verwerken voor het kunnen uitvoeren van een taak die van algemeen belang is. Denk aan een fotograaf die een persfoto maakt voor in de krant. Daar kunnen mensen op staan. Het brengen van het nieuws is in ieders belang. Als bijvoorbeeld het imago of het belang van de personen op de foto niet worden geschaad, dan is volgens de wetgever voor journalistieke doeleinden toegestaan om foto’s te maken waar toevallig mensen opstaan en die te publiceren. Ook het kunnen uitvoeren van een taak in het kader van het openbaar gezag wordt gezien als algemeen belang.
  6. f) Gerechtvaardigd belang: Het gerechtvaardigd belang blijft een lastige. Bij het kiezen van deze grondslag moet bekeken worden of de verwerking mogelijk de grondrechten en fundamentele vrijheden van de betrokkene raakt. Vervolgens moet een goede afweging gemaakt worden wat zwaarder weegt; de noodzaak tot verwerken of de grondrechten en vrijheden van de betrokkenen. Dit geldt met name als de betrokkene een kind is. Over deze afweging kan in potentie een lange, ingewikkelde discussie ontstaan, met tegenstrijdige opvattingen vanuit beide zijden. Overheidsinstanties mogen bij de uitoefening van hun taak geen gebruik maken van deze grondslag. Als zij voor het uitoefenen van hun taak een bepaalde verwerking nodig hebben, dan dienen zij dat in wetgeving vast te leggen en dus vervolgens voor grondslag c (wettelijke verplichting) te gaan.

De grondslag ’toestemming’ is eigenlijk een aparte in dit rijtje. Voor alle overige grondslagen geldt dat er een valide reden is voor de verwerking van persoonsgegevens. De betrokkene heeft in veel gevallen zelf baat bij de verwerking of bij het feit dat dit soort verwerkingen zijn toegestaan. Als je van mening bent dat je een eerlijke reden hebt om persoonsgegevens te verwerken, dan is daar waarschijnlijk een grondslag voor anders dan ’toestemming’. Als er geen eerlijke reden is, maar je toch persoonsgegevens wil verwerken, dan is de enige manier door netjes te vragen of het alsnog mag. Zie daar de grondslag toestemming.

Verder lezen bij de bron
IB&P

Lees ons boek

Gemeenten. Bewustzijn. Privacy.

Het handboek voor informatiebewustzijn bij de lokale overheid.

Nieuwsbrief

Deze versturen we 3-4x per jaar.

Recente blogs

Waarom privacy voelt als een last
Voor veel mensen voelt privacy als gedoe. Weer een DPIA, nog een formulier, een vinkje hier, een verwerkersovereenkomst daar. In deze blog kijken we waarom privacy in de praktijk vaak als een last voelt. Maar belangrijker nog: wat je kunt doen om het wél werkbaar te maken. Want ja, het is extra werk. Maar het hoeft geen blok aan je been te zijn.
Informatiebeveiliging vraagt om gedragsverandering
Gedrag verandert niet door kennisoverdracht alleen. Het draait om de dagelijkse keuzes die medewerkers maken. Goede informatiebeveiliging vraagt daarom om gedragsverandering, en uiteindelijk om een cultuurverandering binnen de organisatie.
Waarom interne audits voor privacy leiden tot verbeteringen
Privacy staat hoog op de agenda bij gemeenten. In deze blog leggen we uit waarom interne audits zo belangrijk zijn en hoe je ze praktisch kunt inrichten.

Meer recente berichten

Anonimiteit vs verantwoordelijkheid: wat gebruikers in 2025 verwachten
Verder lezen
Cyberjaarverslag biedt grip op digitale beveiliging en compliance
Verder lezen
AI in HR: je loopt nog steeds het risico op dure fouten
Verder lezen
Europese Commissie scherpt Cybersecurity Act aan
Verder lezen
Informatie over algoritmen Belastingdienst niet volledig openbaar
Verder lezen
Cloudbeveiliging van veel organisaties bevat structurele zwakke plekken
Verder lezen
UWV lekte door fout bij versturen van e-mail gezondheidsgegevens cliënten
Verder lezen
Informatiebeveiliging in de ouderenzorg moet beter
Verder lezen
Hoge Duitse boetes voor Vodafone wegens datalekken en nalatigheid
Verder lezen
Waarom het NCSC niet het nationale Csirt is
Verder lezen