Naar aanleiding van mijn expertverslag van 1 maart jl. met de titel Wanneer is de informatiehuishouding nou echt op orde? reik ik in deze bijdrage handvatten aan hoe de informatiehuishouding op orde kan worden gebracht.

Op 30 maart jl., tijdens het IPoort-debat Informatiehuishouding en Digital Skills in perscentrum Nieuwspoort zei regeringscommissaris Arre Zuurmond dat er bij veel overheidsorganisaties sprake is van een gebrekkige informatievoorziening en een tekortschietende informatiehuishouding.

Ter onderbouwing verwijst hij daarbij naar drie actuele dossiers: het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Bewaken en beveiligen. Lessen uit drie beveiligingssituaties waaruit blijkt dat cruciale informatie niet is gedeeld binnen de veiligheidsketen met alle noodlottige gevolgen van dien; de afhandeling van herstelwerkzaamheden in Groningen naar aanleiding van de gasboringen en als derde de Toeslagenaffaire, het verslag van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag Ongekend onrecht.

De redenen van een tekortschietende informatiehuishouding zijn divers: het niet (willen) delen van informatie, een ontbrekend adequaat en goed functionerend documentmanagementsysteem (dms) en het niet op orde hebben en houden van de informatiehuishouding waardoor meerjarige achterstanden zijn ontstaan. Dat terwijl overheidsinformatie vindbaar, juist, volledig, betrouwbaar en duurzaam toegankelijk behoort te zijn voor gebruik.

Letter van de wet

Zuurmond is duidelijk in zijn boodschap: de overheid moet in de spiegel kijken, want zij is degene die de informatiehuishouding niet op orde heeft. De huidige bureaucratische overheid, die volgens de letter van de wet handelt met afgetekende taken, is een achterhaalde verticaal politiek-bestuurlijke organisatie. De vragen vanuit de informatiesamenleving zijn horizontaal; dat vraagt dan ook om horizontale sturing, interactie en verantwoording. Zuurmond pleit voor een responsieve, proactieve overheid die integraal samenwerkt en uit verschillende bronnen een actueel klantbeeld weet te maken voor passend beleid, wet- en regelgeving en dito uitvoering. En deze dient vervolgens in een structurele, cyclische verbeteraanpak (plan, do, check, act) te worden opgevolgd.

Er is in Nederland een transformatie nodig zegt Zuurmond met daarbij vooraf de vraag: waar gaan we naar toe in 2030?  En vervolgens bepalen we daarna voor welk probleem we een oplossing willen bedenken. De overheid heeft momenteel een gebrek aan doen vermogen, ook voor wat betreft digitale vaardigheden, competenties en kennis. Een beetje bijscholing werkt daar niet meer, het vak dient te worden heruitgevonden met verschillende soorten digitale vaardigheden: beleidsmakers met een profiel van kenniswerkers en in de uitvoering het profiel van informatieprofessionals.

Deze versturen we 3-4x per jaar.