De nieuwe Archiefwet stond op het lijstje van de Commissie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, OCW, om controversieel verklaard te worden, maar de Tweede Kamer besloot anders. Experts wijzen er al langer op dat burgers die meer transparantie van de overheid verlangen met het wetsvoorstel veel slechter af zijn.

Terug naar de tekentafel

De Archiefwet uit 1995 wordt gemoderniseerd, om hem in lijn te brengen met het digitale tijdperk. Maar als het aan de Koninklijke Vereniging Archiefsector Nederland (KVAN) ligt, moeten de ontwerpers van de opvolger, de Archiefwet 2021, terug naar de tekentafel. En als ze daar toch zijn, kunnen ze er maar beter direct een Informatie- en Archiefwet van maken, vindt de KVAN. Als je dan toch het digitale tijdperk wil binnentreden…

Openbaarheid overheidsinformatie verslechtert

Bert de Vries, voorzitter van de KVAN en in het dagelijks leven directeur van het Stadsarchief van Amsterdam, is nuchter onder het besluit van de Tweede Kamer om de Archiefwet 2021 niet-controversieel te verklaren. Hij vermoedt dat het toch pas de nieuwe Kamer zal zijn die het wetsontwerp gaat behandelen. Als het controversieel werd verklaard, was dat natuurlijk wel een statement. Dan hadden we ook meer tijd gehad om aan een formatiedossier te werken. Maar op inhoud blijven onze argumenten ongewijzigd. De openbaarheid van overheidsinformatie verslechtert met deze nieuwe wet en is juist aan verbetering toe. Om de overheid verantwoording te laten afleggen, onderzoekers en journalisten overheidsinformatie te laten terugvinden en rechtszekerheid te bieden aan onze burgers.

Oproepen sector genegeerd

In de aanloop naar het controversieel verklaren stelde de KVAN een brief op voor de Tweede Kamer met vijf kernargumenten. Volgens de sector gaat het wetsvoorstel niet ver genoeg en voldoet het niet aan de doelstellingen die oorspronkelijk in de motie Segers werden gevraagd op het gebied van openbaarheid en transparantie. De minister heeft zich doof gehouden voor onze fundamentele kritiek, zegt De Vries. In het algemeen worden wetten in samenhang met de maatschappij gemaakt, maar in dit geval zijn onze oproepen toch grotendeels genegeerd.

Veel meer uitzonderingsgronden

Een van de zaken waartegen de KVAN zich uitspreekt, is de uitbreiding van het aantal uitzonderingsgronden van openbaarheid, van 3 nu naar 14 in de nieuwe wet, gelijk de uitzonderingsgronden in de Woo. Vanuit het publieksbelang nemen we altijd – openbaarheid, tenzij – in acht, zegt De Vries. We willen onderzoekers helpen om informatie in te zien, maar het wetsvoorstel beperkt ons daarin.

Deze versturen we 3-4x per jaar.